Kaşıntı Nedir? Neden Kaşınırız? Kaşımak Neden İyi Hissettirir?
Kaşıntı cilt hücrelerinin ya da ciltle ilişki halindeki sinir hücrelerinin tahriş olmasından kaynaklanan ve çoğunlukla hafif bir yanma gibi hissedilen elektriksel ve zaman zaman periyodik olabilen bir histir. Bir bakıma “acı” olarak deneyimlenmesinden dolayı, kaşınmanın giderilmediği hallerde rahatsız edici olmaktadır. Tıpkı titreşim, sıcak, soğuk ve ağrı gibi duyusal bir olaydır. Bir bakıma cildin kendini koruma mekanizmalarından biridir. Kaşıntı bizi zararlı dış etkenlere karşı uyarmaktadır. Kaşıma sonucunda hissedilen acı azalır ve kişi bir rahatlama hissi yaşar. Bu yüzden de kaşınan yeri kaşımak her zaman için haz veren rahatlatıcı bir etki sağlar.
Fakat ileri düzeyde ve kontrolsüz şekilde seyreden kaşıntılar, tedavi edilmediği taktirde kişi için dayanılmaz bir hal alır. Kaşıntı, çok sayıda cilt sorunun belirtileri arasındadır. Tüm vücudu etkisi altına alan bazı hastalıklarda bir semptom olarak karşımıza çıkar.
Kaşıntı Nasıl Oluşur?
Kaşıntı, cildimizdeki hücreler ve sinir sisteminin karmaşık bir ilişkisinin sonucunda ortaya çıkar. Kaşınma hissinin meydana gelmesinde birçok hücre tipi, enflamatuvar ve protein görev alabilmektedir.
Çoğu zaman kaşınmaya yol açan unsur cildin kurumasıdır. Kuru deride mikro yarıklar oluşur ve yerel enflamasyonlar meydana gelir. Bu yüzden hücreler kinin ve histamin benzeri moleküller salgılar. Bunlar C-fiber nöronlarını uyarır ve beyin bunu kaşınma olarak algılar. Bu reseptörlerin genellikle mekanik, termal ve kimyasal aracılar tarafından uyarılır ve bunun sonucunda kaşıntı hissi tetiklenir. Kaşınan yerde genellikle kızarıklık ve şişlik meydana gelir.
Kaşınan Yeri Kaşımak Neden İyi Hissettiriyor?
Kaşınan bölgeyi kaşımak, bölgedeki ağrı ve dokunma reseptörlerini tetikler. Spesifik prurireseptörlerden iletilen sinyallerin baskılanmasını sağlar. Bunun sonucunda geçici ve yerel kaşınmalar giderilir. Örnek vermek gerekirse vücudunuza bir tüy ya da böcek dokunduğunda hissedilen geçici ve yerel kaşınmalar buna örnektir.
Fakat kaşınmaya yol açan problem devam ediyorsa yani kronik bir kaşıntı söz konusuysa, kaşıyarak kaşıntıyı önleyemezsiniz. Hatta bazı durumlarda kaşınan bölgeyi kaşımak, kaşınmanın kaynağı olan faktörün cilde yayılmasına neden olur. Bunun yanı sıra, açık yaralar iyileşirken hissedilen kaşıntıyı kaşırsanız yaranın iyileşme sürecine zarar verir.
Kaşınmaya Karşı Koymak Neden Bu Kadar Zor?
Genellikle kaşıntı hissine karşı koymak son derece zordur. Zira kaşıma tepkisi son derece antik bir tepkidir. Beynin talamus bölgesi tarafından kontrol edilir. Bu yüzden bilinçli olarak kaşıma arzusuna engel olmak oldukça zordur.
Kronik Kaşıntıları Gideren İlaçlar Var Mı?
Bilim dünyası son yüz yıldır kaşıntı olgusunu araştırsa da henüz etkili bir antipruritik tedavi bulunabilmiş değildir. Fakat kaşıntı hissini baskılayan bazı topikal ve oral ilaçlar mevcuttur. Dermatolog hekiminiz durumunuza göre kaşıntı baskılayıcı losyonlar, kremler, antihistaminikler önerebilir veya ultraviyole ışık tedavisine başvurabilir. Ancak esas olan kaşıntıya neden olan faktörün tespiti ve bu faktörün ortadan kaldırılmasıdır.
Kaşınmayı Önlemek İçin Neler Yapılabilir?
- İlk olarak mümkün olduğunca kaşınan bölgeyi kaşımamaya çalışın. Temas etmediğiniz zaman kaşınma dürtüsüne karşı koymuş olursunuz. Hissettiğiniz kaşıntı miktarını da azaltacaktır.
- Cildinizi nemlendirmek, kaşıntıyı önlemek için büyük önem taşır. Çeşitli etkenlerden dolayı kuruyan ve çatlayan cilt bariyerini nemlendirmek, hissettiğiniz kaşıntı miktarını büyük oranda azaltacaktır.
- İleri düzeydeki rahatsızlıklarda dermatolog hekiminiz kaşıntıyı gidermek için bazı ilaçlar reçete edebilir.
- Ancak doktor tavsiyesi olmadan herhangi bir ilaç kullanmayın.
- Anlık kaşıntı şikayetlerini soğuk kompres yolu ile hafifletebilirsiniz. Kaşınan bölgeye on dakika sürece soğuk baskı uygularsanız, kaşınan cildinizi sakinleştirebilirsiniz.
- Kaşınan bölgeyi kaşımaktan kendinizi sakınmak için ellerinizi başka şeylerle oyalayın. Bu sayede kaşıntıya neden olan faktörün cilde yayılmasını ve daha geniş bir bölgenin kaşınmasını önleyebilirsiniz.
Kaşıntı Türleri Nelerdir?
Kaşıntı türleri altı ana başlık altında değerlendirilir. Bunlar:
- Akut Kaşıntı– Altı haftadan daha az süren kaşıntı şikayetleri akut kaşıntı olarak tanımlanır.
- Kronik Kaşıntı– Altı haftadan daha uzun süreli olarak devam eden kaşıntılardır.
- Nörojenik Kaşıntı– Nöral bir hasarın yokluğunda aracılar tarafından indüklenen kaşıntı şikayetleri nörojenik kaşıntı olarak tanımlanır.
- Nöropatik Kaşıntı– Hasar gören nöronlarla ilişkili kaşıntılardır.
- Kaşıntılı Kaşıntı– Duyusal liflerin pruritojen aktivasyonu ile ilişkili olarak gelişen kaşıntı şikayetlerini ifade eder.
- Psikojenik Kaşıntı- Psikosomatik ya da psikiyatrik etkenlerden kaynaklanan kaşıntı şikayetidir.
NOT: Hastalıklar ve tedavi yöntemleriyle ilgili içeriklerimiz yalnızca bilgilendirme amaçlıdır. Sağlığınızla ilgili tüm konularda doktorunuza veya bir sağlık kuruluşuna başvurunuz.
